Sklejanie cienkiej blachy, potem nadmuchiwanie formy sprężonym powietrzem. Tworzenie seryjnych, ale unikatowych produktów, które sprawiają wrażenie niezwykle lekkich. To recepta na sukces według Oskara Zięty, określanego przez samego siebie prozessdesignerem.
Wykładowca Federalnego Instytutu Technologicznego w Zurychu oraz asystent naukowy w Katedrze Komputerowego Wspomagania Projektowania Architektonicznego u boku profesora Ludgera Hovestadta. Tematem jego pracy doktorskiej była blacha i jej właściwości.
Wspólnie z całym zespołem naukowców, zaangażowanych w prace badawcze nad nowo powstającą technologią, szukał sposobów na odkrycie wydajniejszych procesów produkcji minimalistycznego designu. Chciał, aby projektowanie było ściśle powiązane z technologią oraz zachowywało estetykę i funkcjonalność. Taka definicja dobrze odzwierciedla hasło prozessdesign, a rozszerzając pojęcie – to także szukanie innowacyjnych rozwiązań technologicznych i kontrola procesów produkcyjnych. Prace dotyczące technologii FiDU (Freie Innendruck Umformung, czyli wolnej deformacji wewnętrznym ciśnieniem) Oskar Zięta rozpoczął podczas dwuletniego stypendium w Szwajcarii. Dziś ta metoda, już opatentowana, funkcjonuje z sukcesem na całym świecie.
Manipulacja powietrzem
Wynalazca autorskiej technologii FiDU inspirował się płynnymi formami z filmów i komiksów science-fiction. Określenie ”wolna deformacja” podkreśla fakt, że matryca, którą jest sprężone powietrze, nie kosztuje nic. FiDU jest procesem skomputeryzowanym, w którym płaskie kawałki blachy są wycinane laserem i spawane przez roboty, a następnie zyskują trójwymiarowy kształt pod wpływem ciśnienia wewnętrznego . Za wynalezienie tej technologii Zięta został uhonorowany prestiżową niemiecką nagrodą RED DOT DESIGN AWARD.
Eksperymenty doprowadziły projektanta do stworzenia kolekcji luster ,,Tafla mirrors’’. Różniły się od tych tradycyjnych ze względu na nietypowe odbicia przeglądających się w nich postaci. Nieregularne bryły o zaokrąglonych krawędziach wydłużały i “wyciągały” sylwetki w nienaturalny sposób, zapewniając oniryczne doświadczenie.
Innym przykładem eksperymentu z techniką FiDU jest krzesło PLOOP (polski ludowy obiekt pompowany powietrzem). Jeden z modeli znajduje się w Centre Pompidou w Paryżu, w stałej kolekcji dwunastu krzeseł, które zmieniły współczesny design. Nic dziwnego, bo to właśnie PLOOP, ważący zaledwie trzy kilogramy, potrafi udźwignąć ciężar dwóch i pół tony. Następny innowacyjny projekt to limitowana kolekcja krzeseł CHIPPENSTEEL, wygodnych i olśniewających ,,czystością’’ formy, a co najważniejsze umożliwiających poddanie ich pełnemu recyklingowi po zużyciu.
Warty uwagi jest również projekt fontanny stworzony przez Ziętę specjalnie na London Design Week. Blow & Roll – instalacja składająca się z nadmuchiwanych elementów o wysokości dwudziestu metrów każdy – stanęła na dziedzińcu Muzeum Wiktorii i Alberta. Projekt okazał się być nie tylko przykładem sztuki użytkowej wystawianej do publicznego oglądu. Każdy użytkownik, który zakupił jeden element fontanny, mógł samodzielnie, we własnym domu, napompować go pompką rowerową i uformować w trójwymiarowy przedmiot.
Designer – kosmopolita
Projektant związany jest ze szwajcarską politechniką, ale ma również swoją drugą siedzibę – w Polsce, a dokładniej we Wrocławiu. Natomiast w Zielonej Górze, skąd się wywodzi, jest współwłaścicielem rodzinnej firmy produkującej krzesła, taborety, ławy, lampy, wieszaki, a nawet drabiny. Poza tym przekazuje swoją wiedzę polskim studentom w Industrial Design School of Form w Poznaniu.
Jest laureatem takich nagród jak Schweizer Design Preis, Audi Mentor Prize, wspomnianej już Red Dot Design Award oraz Nagrody Niemieckiej Rady Wzornictwa. W ramach Łódź Design Festival był kuratorem wystawy Underpressure, która zgromadziła projektantów, inżynierów i architektów w celu współtworzenia cienkich, lekkich projektów poddawanych jednoczesnej deformacji ciśnieniem zewnętrznym.
Oskar Zięta jako twórca minimalistycznej technologii jest zwolennikiem koncepcji o takim wydźwięku. Projekty, które tworzy, w czytelny sposób ukazują swoją funkcję:
,,Zadaniem każdego projektanta powinno być wyczyszczenie formy ze zbędnych elementów, oczyszczenie jej do funkcji, jaką dany przedmiot ma sprawować.’’
Foto: Zieta